Skuteczne zapylanie w okresie zimowym

Rosnące koszty energii związane z działaniem oświetlenia upraw stanowią znaczne obciążenie dla ogrodników, głęboko wpływając na balans i dynamikę uprawianych roślin. Biorąc to pod uwagę, skuteczność zapylania jest kluczowa dla wydajności i jakości upraw.

Przed właścicielami i osobami zarządzającymi uprawami szklarniowymi niełatwe wyzwanie. Korzystając z generujących oszczędności ekranów energetycznych, muszą utrzymać delikatną równowagę mikroklimatu i skuteczności zapylania. Tylko w ten sposób możliwe jest zachowanie zarówno jakości, jak i wydajności upraw.

Optymalne zapylanie w trudnych warunkach

Ekrany energetyczne mają regulować temperaturę i minimalizować straty ciepła. Trzeba jednak bardzo uważać, aby obniżanie kosztów energii nie zagroziło optymalnym warunkom do zapylania.

Ważna jest też godzina rozpoczęcia doświetlania, nie powinno się go rozpoczynać przed północą, bo bardzo możliwe będzie, że kwiaty pomidora zamkną się przed pełnym cyklem pracy trzmieli zapylających.

Remco Huvermann, konsultant ds. zapylania w Koppert, uważa, że kryzys energetyczny oraz rosnące koszty ogrzewania i oświetlenia szklarni doprowadziły do szeregu problemów związanych z zapylaniem. "Producenci, chcąc ograniczyć rosnące rachunki za energię, muszą być ostrożni, gdyż niektóre z ich działań mają wpływ na warunki środowiskowe i zachowanie trzmieli".

Pojawiły się nowe wyzwania, takie jak większa wilgotność i mniej naturalnego światła w szklarniach. Jednocześnie mamy możliwości korzystania z nowego oświetlenia LED, wspierające aktywność zapylaczy w dniach o słabym oświetleniu. Zrozumienie, w jaki sposób wpłynęło to na trzmiele, jest kluczem do zapewnienia zapylania w najlepszy możliwy sposób.

W sprzyjających warunkach trzmiele potrzebują od dwóch do czterech godzin światła dziennego oraz otwartych kwiatostanów. Tylko wtedy mogą stać się aktywne i wykonać swoje codzienne zadanie zapylania roślin. Jest to szczególnie ważne w okresie 4-6 tygodni przed najkrótszym dniem w roku (21 grudnia) i 4-6 tygodni po nim. W tym czasie zimowa pogoda tworzy najmniej korzystne warunki do zapylania w roku.

Zapylanie przez trzmiele również zimą

• Trzmiele widzą tylko światło ultrafioletowe — spektrum światła niebieskiego i zielonego (tak zwane "Beevision"), które jest inne niż ludzkie widzenie. Trzmiele potrzebują około 30-40 mikrometrów promieniowania ultrafioletowego (umpl) na wejściu do ula i wokół kwiatów w uprawie. Takie wartości są niezbędne, aby mogły skutecznie prowadzić prace zapyleniowe i znaleźć drogę z powrotem do swoich uli. Poziomy te są osiągane, gdy światło dzienne wynosi około 90-100 watów. Niższe wartości mogą być wynikiem zamknięcia ekranów energetycznych. Może także okazać się, że ule zostały umieszczone w szklarni zbyt nisko. W rezultacie trzmiele mogą nie być aktywne lub wykazywać się aktywnością znacznie później w ciągu dnia.
• Istotne jest, aby kwiaty były otwarte, gdy występuje odpowiednia ilość światła UV, umożliwiająca trzmielom skuteczne zapylanie. Oznacza to, że kwiaty nie powinny zamykać się przed godziną 11 rano. Rozpoczęcie cyklu świetlnego przed północą może stwarzać problemy. Należy monitorować moment zamknięcia kwiatów i dostosowywać cykl świetlny, gdy zajdzie taka potrzeba.
• Ekrany energetyczne powinny być otwarte w ciągu dnia, między 8 a 9 rano oraz 2 godziny przed zachodem słońca. W ten sposób kwiaty pozostaną otwarte przez co najmniej dwie godziny podczas korzystnych warunków.
• Należy również zwrócić uwagę na rodzaj światła używanego w szklarni. Światło generowane przez lampy SON-T zawiera bardzo niewielką ilość światła widzialnego dla trzmieli. Świetlówki LED nowej generacji z niebieskim i zielonym światłem pomogą trzmielom w poszukiwaniu pokarmu i nawigacją w ciemniejsze dni. Trendem jest instalacja coraz większej liczby i intensywniejszych świetlówek LED, która ma zmniejszyć problemy z zapyleniem w warunkach zimowych.
• W przypadku obfitego śniegu zalegającego na dachu szklarni i zamkniętych ekranów przez cały dzień najlepiej jest zostawić ule zamknięte. Przez jeden dzień należy przeprowadzić zapylanie ręczne.

Wilgotność — istotny czynnik w aktywności trzmieli

Zastosowanie oświetlenia LED, w przypadku braku lub niewielkiej ilości światła HPS, wpływa na ilość wytworzonego i rozprowadzanego ciepła w szklarni, prowadząc do nadmiernej wilgotności powietrza. Producenci chcą zachować ciepło, zamykając ekrany (z wyższą wilgotnością względną). To jednak powoduje problemy dla optymalnego środowiska trzmieli (wystarczająca ilość światła dziennego i wilgotność względna poniżej 80% umożliwia zastosowanie minimalnej wentylacji w połączeniu z ogrzewaniem, aby obniżyć wilgotność i aktywować rośliny, tworząc optymalne warunki dla trzmieli).

Wilgotność względna na poziomie 80% lub wyższym spowoduje, że trzmiele pozostaną w ulu. Na tym etapie pyłek staje się zbyt mokry i lepki, aby go zebrać. Wyjaśnia to, dlaczego ule nie powinny być umieszczane między liśćmi upraw, gdzie wilgotność może być wyższa. Gęstość upraw wzrosła prawie dwukrotnie w ciągu ostatnich 20 lat ze względu na rozwój technologiczny. Zamknięte ekrany energetyczne mogą również wpływać na poziom wilgotności.

Zaleca się zatem aktywowanie rośliny za pomocą rur grzewczych we wczesnych godzinach porannych. Obniżą one wilgotności wokół kwiatów, gdy jest wystarczająco dużo światła ultrafioletowego. Normalnie trzmiele są w stanie zapylić wszystkie otwarte kwiaty w ciągu dwóch godzin światła dziennego. W tym okresie ekrany powinny pozostać otwarte.

"W Koppert oferujemy rozwiązania do zapylania, a nie tylko ule" - dodaje Huvermann.

Aby uzyskać więcej informacji na temat najlepszych praktyk w zakresie optymalnego zapylania, przejdź do listy kontrolnej zapylania w okresie zimowym.